Kaart (cartografie) - Almelo (Gemeente Almelo)

Almelo is een stad en gemeente in de regio Twente in de Nederlandse provincie Overijssel. De gemeente telt inwoners en heeft een totale oppervlakte van, waarvan land en water (, Bron: CBS ).

De gemeente Almelo is ontstaan uit een fusie (1914) tussen de gemeenten Ambt Almelo en Stad Almelo. Behalve de stad Almelo omvat de gemeente de kernen Aadorp, Bornerbroek en Mariaparochie (gedeeltelijk). De gemeente Almelo maakt deel uit van de Regio Twente. Een deel van de Almeloërs spreekt Twents, een Nedersaksisch dialect.

Almelo ontstond in de middeleeuwen. De naam gaat terug op de Germaanse woorden alma "olm" en lauha "lo". Een lo is een bos dat gelegen is op zandgrond en vaak vlak bij een nederzetting ligt.

Op de hierboven genoemde kruising van de Almelose Aa en die landweg stond het voor het eerst in 1236 genoemde en nog steeds bestaande Huis Almelo. Uit oude documenten blijkt dat de nederzetting in ieder geval in 1420 al stadsrechten had.

De stad had een gracht, maar geen muur, en is dan ook nooit van militair belang geweest. Huis Almelo bestaat waarschijnlijk al sinds de 12e eeuw en is tot op de dag van vandaag in handen van de familie Van Rechteren Limpurg. De familie had eeuwen verschillende rechten in de stad Almelo, waaronder dat om recht te spreken. Tegenwoordig houdt de graaf zich bezig met restauratie van oude panden in de binnenstad en het onderhouden van bossen die eigendom van de familie zijn.

Nadat in 1664 de in het Huis Almelo wonende toenmalige heer van Almelo, Zeger van Rechteren (1623-1674), het uitoefenen van de katholieke godsdienst verbood vertrokken de nonnen van het Almelose Sint Catharinaklooster in 1665 en vestigden zich 300 meter over de grens met Duitsland iets ten zuidwesten van het Nederlandse Glane in een klooster dat zij de naam Maria Vlucht gaven. Na de opheffing van het klooster werden de, voor een deel uit Almelo afkomstige kerkschatten verspreid over de regio.

In de 17e en 18e eeuw kwam de huisweverij steeds meer op. De entree in Almelo van de eerste stoommachine, in 1830, veroorzaakte een overgang naar fabrieksmatige productie. De textielindustrie werd ook bevorderd door de aanleg van het Overijssels Kanaal (in 1855) en de spoorlijn van Almelo naar Salzbergen, in 1865. Rond 1900 waren er dan ook vele zeer rijke families in Almelo en uit die tijd dateren veel landhuizen en villa's in diverse stijlen zoals jugendstil, expressionisme en neorenaissance.

Tussen 1818 en 1914 was de gemeente Almelo opgesplitst in de gemeenten Stad Almelo en Ambt Almelo.

In de Tweede Wereldoorlog was Almelo een van de plaatsen waar in september 1941 de razzia van Twente plaatsvond. In Almelo werden 10 Joodse mannen opgepakt en zij kwamen om in concentratiekamp Mauthausen.

Frits Tusveld en diens vrouw Henny Averink, evenals Alie Tharner en anderen wisten meer dan 60 joodse stadsgenoten te redden door hen te laten onderduiken. Op de joodse begraafplaats van Almelo staat een monument waarmee de 242 omgekomen Joden uit Almelo worden herdacht evenals deze onderduikgevers. Het waren meestal gewone burgers die met vallen en opstaan in verzet kwamen en dat volhielden. De Joodse onderduikers bevonden zich gedurende de bezetting in gewone straten, bij gewone mensen. Frits was kapper en Alie muzieklerares.